Afet Nedir?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) afet tanımı; dış yardıma gereksinim oluşturacak büyüklükte, ani gelişen ekolojik olaylardır. Doğal afetlerden sonra sık karşılaşılan tıbbi sorunlar, travmatik yaralanmalar, enfeksiyon hastalıkları, kronik medikal sorunlar, akıl ve ruh sağlığı sorunları ve cesetlerin taşınmasıdır.
Bulaşıcı Hastalıklar
Doğal afetlerden sonra bulaşıcı hastalıklarının ortaya çıkması beklenir ve bu durumdan endişe edilir. Afet sonrası enfeksiyona bağlı morbidite nedenlerinin çoğu o bölgenin her zaman görülen hastalıkları ile ilgilidir. Bulaşıcı hastalıklar ve toplumun malnutrisyonu (yetersiz beslenme) çoğu afetlerde esas morbidite ve mortalite nedenidir. Ölümlerin çoğu afet sonrası akut fazda gerçekleşmektedir.
Bulaşıcı Hastalık Riski Doğal Afetlerin Bazı Ortak Özellikleri Nedeni İle Artabilir
Toplu nüfus hareketleri ve yeniden yerleşim, aşırı kalabalık, yoksulluk sanitasyon (hijyen) problemleri ve su kirliliği de dahil olmak üzere atık sorunları, halk sağlığı programları bozulması, barınma, gıda ve sağlık hizmetlerine erişimin olmaması gibi nedenlerden dolayı artabilir.
Afetlerde en sık saptanan enfeksiyon hastalıklarının solunum, gastrointestinal (sindirim sistemi ile ilgili), deri, yumuşak doku ve vektörlerle iletilen bulaşıcı hastalıklar olduğu görülmüştür.
Solunum yolu hastalıkları suyun direkt aspirasyonundan (seller ve tsunamiler), damlacıklar aracılığıyla havayolu ile bulaşan veya aşırı miktarda toz ya da enkaz tozu inhalasyonuna (soluma) bağlı olmak üzere çeşitli nedenlerle oluşabilmektedir.
Sellerin ya da tsunamilerin erken afet fazında, çok sayıda etken içeren kontamine suların inhalasyonu aspirasyon (emme) pnömonilerine (zatürre) neden olur. Bazı solunum yolu ile bulaşan enfeksiyonlar yeterli düzeyde aşılama ile önlenebilir.
Örnek; Boğmaca, kızamık Tüberküloz halk sağlığı görevlileri için önemli bir zorluk nedenidir.Başta ishaller olmak üzere gastrointestinal hastalıklar afet sonrası sağlık hizmetlerinin ortak sorunudur.
Afetin akut fazında ölümlerin yaklaşık %40’ı ishaller nedeni ile görülmektedir. Ölenlerin %80’i çocuklardır. Bir çalışmada, mülteci kamplarında sabun bulunmasının ishalleri %27 oranında azalttığı gösterilmiştir.
Bulaşıcı Hastalıklar
Rüzgarla sürüklenen, yangın ya da deprem sırasında oluşan enkazdan düşen parçalar travmatik abrazyon (sıyrık) ve laserasyonlara (parçalı yaralanma) neden olabilir. Sağlık sistemindeki aksaklıklar ya da yaraya kontamine (bulaşmış) su maruziyeti nedeniyle enfeksiyon sıklığı artar. Ciddi enfeksiyonlar yaygın değildir Gram-negatif bakteri Vibrio vulnificus (yüzeysel sulardan yaygın olan bakteri) hayatı ve ekstremiteyi (etraf) tehdit edebilir.